୨୦୨୫ ଜାନୁଆରୀରେ ଦେଶରେ ଆରମ୍ଭ ଜନଣଗନା, ଡିସେମ୍ୱର ୩୧ ସୁଦ୍ଧା ସରିବ ସମସ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା
1 min read
ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଜନଗଣନା ବର୍ତ୍ତମାନ କେବଳ 2025 ରେ ଆରମ୍ଭ ହେବ | ଜନଗଣନା ରେଜିଷ୍ଟ୍ରାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଜାରି କରିଛନ୍ତି ଯେ ଡିସେମ୍ବର 31, 2024 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜ୍ୟଗୁଡିକ ସେମାନଙ୍କର ଆଦେଶ, ଜିଲ୍ଲା, ଉପ-ବିଭାଗ, ତହସିଲ ଏବଂ ଗ୍ରାମଗୁଡିକର ସୀମା ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଛନ୍ତି। ପୂର୍ବରୁ ଏହି ସୀମା କେବଳ ଜୁନ ୩0 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଥିଲା |
ବାସ୍ତବରେ, ଜନଗଣନା ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରୀ ସୀମା ସିଲ୍ କରିବା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ସର୍ତ୍ତ | ସୂଚନାନୁସାରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଜନଗଣନା ଜାନୁୟାରୀ 1, 2025 ପରେ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇପାରେ |
ଗତ ୨ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସରକାରୀ ସୀମା ସିଲ୍ କରିବା ପାଇଁ ଆଦେଶ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ସେପ୍ଟେମ୍ବରରୁ ଜନଗଣନା ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଥିଲା।
ଓବିସି ସହ ଜଡିତ ସ୍ତମ୍ଭ ଯୋଡିବା ଉପରେ ସନ୍ଦେହ ଜନଗଣନା ଆରମ୍ଭ କରିବା ବାଟରେ ଏକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି। ଜନଗଣନାରେ OBC ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଯୋଡାଯିବ କି ନାହିଁ ସେନେଇ କେନ୍ଦ୍ର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡିବ। ସୂତ୍ରରୁ ପ୍ରକାଶ ଯେ ଯଦି ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ଯୋଡାଯିବ ତେବେ ଜନଗଣନା ଅଧିନିୟମକୁ ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ପଡିପାରେ।
ପ୍ରଥମ: 2026 ମସିହାରେ ଗଠିତ ହେବାକୁ ଥିବା ଡିଲିମିଟେସନ୍ କମିଶନ ଆଧାରରେ ଲୋକସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ଆସନଗୁଡିକର ଏକ ନୂତନ ସୀମା ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ | 2026 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲୋକସଭା, ରାଜ୍ୟସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ସଂଖ୍ୟା ଉପରେ ଏକ ଫ୍ରିଜ୍ ରହିଥିଲା। ନୂତନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀଗୁଡିକ ପୁନଃ ବିଭାଜିତ ହେବ। ସଂସଦରେ ଆସନ ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ।
ଦ୍ୱିତୀୟ: ଏହି ବର୍ଦ୍ଧିତ ଆସନ ଅନୁଯାୟୀ ଲୋକସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ସିଟ୍ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ରହିବ। ଏଥିପାଇଁ ଐତିହାସିକ ବିଲ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ ରେ ପାରିତ ହୋଇଛି।
ନୂତନ ଜନଗଣନା ଚକ୍ର 2025 ଜନଗଣନାରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବ | 2025 ପରେ, 2035 ଏବଂ 2045 ରେ ଜନଗଣନା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ | 1881 ମସିହାରୁ ପ୍ରତି ଦଶ ବର୍ଷରେ କରାଯାଇଥିବା ଜନଗଣନା 2021 ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ, ଯାହାକି 3 ବର୍ଷ ବିଳମ୍ବ ହେବ | 2 ରୁ 2.5 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପୁରା ବ୍ୟାୟାମ ସମାପ୍ତ ହେବ |
ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଏହି ତଥ୍ୟକୁ 2031 ରେ ସୀମିତ ରଖିବା ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ | ଏଥର ଜନଗଣନା ଡିଜିଟାଲ୍ ହେବ ଏବଂ ଆତ୍ମ-ଗଣନା ଆପର ସାହାଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ନିଆଯିବ | 18-24 ମାସ ମଧ୍ୟରେ 3 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟାପିଥିବା ଜନଗଣନା ବ୍ୟାୟାମ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯିବ |
ଜନଗଣନା ମୌଳିକ ତଥ୍ୟ ଜନଗଣନା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀଗୁଡିକର ବିଲୋପ ଏବଂ ଯୋଜନା ଏବଂ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଶାସନ ଏବଂ ପ୍ରଶାସନ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ | ଜନଗଣନାରେ ସଂଗୃହିତ ତଥ୍ୟ ଆଧାରରେ ଆସେମ୍ବଲି ଏବଂ ଲୋକସଭାରେ କେତେ ସିଟ୍ ସଂରକ୍ଷିତ ରହିବ ତାହା ସ୍ଥିର ହୋଇଛି। ଜନଗଣନା ଆଧାରରେ ସରକାର ସାମାଜିକ କଲ୍ୟାଣ ସହ ଜଡିତ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି। ଜନଗଣନା ପରେ ସଂସଦ ଏବଂ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀର ବିଲୋପ ଘଟିବ।
ଲୋକସଭା, ରାଜ୍ୟସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ସଂଖ୍ୟା 2026 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି କିମ୍ବା ହ୍ରାସ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। 2021 ବର୍ଷର ଜନସଂଖ୍ୟା ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ପୁନଃ ବିଭାଜନ କରାଯିବ। ସେହି ଅନୁସାରେ ଆସନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ | ବର୍ଦ୍ଧିତ ସିଟ୍ ମଧ୍ୟରେ ଲୋକସଭା ଏବଂ ଆସେମ୍ବଲିରେ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ସିଟ୍ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷିତ ରହିବ।
ଜାତି ଗଣନା ପାଇଁ ଏହି ଅଧିନିୟମକୁ ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ପଡିବ | ଜନଗଣନା ଅଧିନିୟମ 1948 ରେ SC-ST ଗଣିବା ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି | ଓବିସି ଗଣନା କରିବାକୁ ଏହାକୁ ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ପଡିବ | ଏହା 2,650 OBC ଜାତିର ଆକଳନ ପ୍ରକାଶ କରିବ | 2011 ଜନଗଣନା ଅନୁଯାୟୀ, ମାର୍ଚ୍ଚ 2023 ସୁଦ୍ଧା 1,270 ଏସସି, 748 ଏସଟି ଜାତି ଅଛନ୍ତି। 2011 ରେ, SC ଜନସଂଖ୍ୟା 16.6% ଏବଂ ST 8.6% ଥିଲା |
2011 ମସିହାରେ ମନମୋହନ ସିଂ ସରକାର ସମୟରେ ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ଜନଗଣନା ତଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇନାହିଁ । ଏହା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ନଗର ଉନ୍ନୟନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏବଂ ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିଲା। ତେବେ ଏହି ସର୍ବେକ୍ଷଣର ତଥ୍ୟ କେବେ ସାର୍ବଜନୀନ କରାଯାଇ ନାହିଁ। କେବଳ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଉନ୍ନୟନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ୱେବସାଇଟରେ ଏସସି-ଏସଟି ପରିବାରର ତଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି।
ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଜନଗଣନା ଚକ୍ର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ଏହା ସହିତ, 2025 ପରେ ନୂତନ ଜନଗଣନା ଚକ୍ର 2035 ଏବଂ 2045 ପାଇଁ ହେବ | ସୂଚନାନୁସାରେ, ଜନଗଣନା ଡିଜିଟାଲ୍ ହେବ ଏବଂ ଆତ୍ମ-ଗଣନା ଆପର ସାହାଯ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ। ଜନଗଣନାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଗୃହ ତାଲିକାର କାର୍ଯ୍ୟ ସେପ୍ଟେମ୍ବର 2024 ରେ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରଶାସନିକ ୟୁନିଟ୍ ସୀମା ସିଲ୍ କରିବାର ତିନିମାସ ମଧ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ ହେବ ବୋଲି ସୂଚନା ରହିଛି।
ଅକ୍ଟୋବର 2023 ରେ ବିହାର ସରକାର ଜାତି ଜନଗଣନା ତଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହା ସହିତ ଜାତିସଂଘ ଜନଗଣନା ତଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିବାରେ ବିହାର ପ୍ରଥମ ରାଜ୍ୟ ହେଲା। ଏଥିରେ, ଅତ୍ୟଧିକ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀ ହେଉଛି 36%, ଅନ୍ୟ ପଛୁଆ ଶ୍ରେଣୀ (OBC) ହେଉଛି 27% | ସର୍ବାଧିକ 14.26% ଯାଦବ | ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ 3.65%, ରାଜପୁତ (ଠାକୁର) 3.45% | ସର୍ବନିମ୍ନ ସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି କାୟାଷ୍ଟାର 0.60% |
