ଭାରତରେ ଶୁଖିଲା ପଡିଛି ୧୩ ନଦୀ ; ଗଙ୍ଗା ସମେତ ଅନେକ ନଦୀର ଅବବାହିକାରେ ପ୍ରବାହ ଅଧାରୁ କମ୍ ….

ଗତ ବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ଗଙ୍ଗା, ଗୋଦାବରୀ ଏବଂ ନର୍ମଦା ସମେତ ଦେଶର ୧୨ ପ୍ରମୁଖ ନଦୀରେ ଜଳ କମ୍ । ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ୧୩ ଟି ନଦୀରେ ଜଳ ନାହିଁ । ଏଥର ବହୁତ ଗରମ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବର୍ଷା ହେବ, ଦେଶରେ ଜଳକୁ ନେଇ ହାହାକାର ପଡିବ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି। ଅଧିକାଂଶ ନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ୪୦ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ୍ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ସ୍ଥାନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ଗଙ୍ଗା, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର, ସିନ୍ଦୂର, ପେନାର, ନର୍ମଦା, ତାପୀ, ସାବରମାଟି, ଗୋଦାବରୀ, ମହାନାଦୀ, କାଭେରୀ … ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକରେ ଜଳ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ହ୍ରାସ ପାଉଛି। ଗତ ବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ଏ ହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକରେ କମ୍ ଜଳ ବାକି ଅଛି । ଏବେ ଚିନ୍ତା ଗଙ୍ଗା ବିଷୟରେ କାହିଂକି ନା ୧୧ ଟି ରାଜ୍ୟର ୨.୮୬ ଲକ୍ଷ ଗାଁକୁ ଜଳସେଚନ ଏବଂ ପାନୀୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଜଳ ଯୋଗାଇଥାଏ ଏହି ନଦୀ ।

କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଜଳ ଆୟୋଗ (ସିଡବ୍ଲୁସି) ର ବିଶ୍ଳେଷଣ ପରେ ଏହା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି। ଭାରତର ୧୫୦ ପ୍ରମୁଖ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ସମୁଦାୟ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ କ୍ଷମତା ତୁଳନାରେ ୩୬% କମ୍ ଜଳ ଅଛି ଜ୍ଝ ୮୬ ଜଳଭ ଣ୍ଡାରରେ ୪୦% କିମ୍ବା କମ୍ ଜଳ ଥାଏ । ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୮ ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଉଡଉ ବୁଲେଟିନ୍ ଅନୁଯାୟୀ ଅଧିକାଂଶ ଜଳଭଣ୍ଡାର ଦକ୍ଷିଣ ରାଜ୍ୟ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ଗୁଜୁରାଟରେ ଅଛି।

ପାଣିପାଗ ବିଭାଗ ଅନୁଯାୟୀ, ମାର୍ଚ୍ଚ ୧, ୨୦୨୪ ରୁ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ତେଲେଙ୍ଗାନାରେ ବୃଷ୍ଟିପାତର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି। ଆନ୍ଧ୍ରରେ ୬୫ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ତେଲେଙ୍ଗାନାରେ ୬୭ ପ୍ରତିଶତ ଅଭାବ ରହିଛି। ଆମର ନଦୀ ଜଳସେଚନ ଏବଂ ପାନୀୟ ପାଇଁ ଜଳ ଯୋଗାଏ । ପରିବହନ ଏବଂ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଉତ୍ପାଦନରେ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏଗୁଡିକ ସାମାଜିକ-ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ନେଇଥାଏ ।

CWC ରେ ୨୦ ଟି ନଦୀ ଅବବାହିକାର ଜୀବନ୍ତ ତଥ୍ୟ ଅଛି । ଅଧିକାଂଶ ବେସନରେ ଷ୍ଟୋରେଜ୍ କ୍ଷମତା ୪୦ ପ୍ରତିଶତରେ ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୨ ଟି ନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ଜଳ ସଂରକ୍ଷଣ ଗତ ବର୍ଷ ତୁଳନାରେ କମ୍ ଅଟେ । ପେନାର୍ ଏବଂ କନ୍ୟାକୁମାରୀ ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବ ପ୍ରବାହିତ ନଦୀ କାଭେରୀ ଅଧିକ ବିପଦରେ । ଏଠାରେ ବହୁତ କମ୍ ଷ୍ଟୋରେଜ୍ ଅଛି ।
ଗଙ୍ଗା ନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ଜଳ ଅଧାରୁ କମ୍, ନର୍ମଦା ୪୬ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ପାଇଛି।

ଦେଶର ବୃହତ୍ତମ ନଦୀ ଅବବାହିକା ହେଉଛି ଗଙ୍ଗା। କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏଠାରେ ଷ୍ଟୋରେଜ୍ କ୍ଷମତାର ଅଧାରୁ କମ୍ ଅଛି । ଏହାର ଅର୍ଥ ଏହି ବସ୍ତିରେ କେବଳ ୪୧.୨ ପ୍ରତିଶତ ଜଳ ଉପସ୍ଥିତ । ଗତ ବର୍ଷର ସମାନ ଅବଧି ତୁଳନାରେ ଏହା କମ୍ ଅଟେ ଜ୍ଝ ଗଙ୍ଗା ନଦୀ ୧୧ ଟି ରାଜ୍ୟର ପ୍ରାୟ ୨.୮୬ ଲକ୍ଷ ଗାଁକୁ ଜଳସେଚନ ଏବଂ ପାନୀୟ ଜଳ ଯୋଗାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ପରିମାଣ ହ୍ରାସ ପାଉଛି । ଗଙ୍ଗା ଅବବାହିକାରୁ ଜଳର ହ୍ରାସ ଚାଷ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ । କାରଣ ଏହି ଅବବାହିକାର ୬୫.୫୭% କ୍ଷେତ୍ର ହେଉଛି କୃଷି ଜମି । ନର୍ମଦାରେ ୪୬.୨% ଜଳ ଅଭାବ, ତାପିରେ ୫୬%, ଗୋଦାବରୀରେ ୩୪.୭୬%, ମହାନାଦୀରେ ୪୯.୫୩% ଏବଂ ସାବରମାଟିରେ ୩୯.୫୪% ଜଳ ଅଭାବ ରହିଛି। ଦେଶର ଏହି ୧୩ ଟି ନଦୀରେ ଜଳ ନାହିଁ, ଏଠାରେ ଅବସ୍ଥା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖରାପ ଅଟୋ ମହାନଦୀ ଏବଂ ପେନ୍ନାର ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ୧୩ ଟି ନଦୀରେ ଜଳ ନାହିଁ । ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି- ରୁଶିକୁଲିଆ, ଭରା, ବାହୁଦା, ଭାନ୍ଧରା, ନାଗାଭାଲୀ, ସାରଦା, ତାଣ୍ଡଭା, ଏଲୁରୁ , ଗୁଣ୍ଡାଲାକମ୍ମା, ତାମିଲେରୁ, ମୁସି, ପାଲେରୁ ଏବଂ ମୁନେରୁ । ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ, ତେଲେଙ୍ଗାନା ଏବଂ ଓଡିଶା ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି। ଗ୍ରୀଷ୍ମ ପୂର୍ବରୁ ସେମାନଙ୍କର ଅବ ସ୍ଥା ଚିନ୍ତାଜନକ ଅଟେ ।

୮୬,୬୪୩ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର କ୍ଷେତ୍ର ଏହି ନଦୀଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ଜଳସେଚିତ । ତା’ପରେ ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ବଙ୍ଗୋପସାଗରରେ ପଡେ । ଏହାର ବାସନର ୬୦ ପ୍ରତିଶତ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ର ଅଟେ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଏଥର ଜଳର ଅଭାବ ଫସଲ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ