କାହିଁକି ପାଳନ ହୁଏ ଛଠ ପୂଜା; ମହାଭାରତ ସମୟରୁ ହୋଇଛି ଆରମ୍ଭ
1 min read
ଆମ ଦେଶରେ ଛଠ ପୂଜା ବଡ଼ ଧୁମ୍ ଧାମରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ଭାରତ ବ୍ୟତୀତ ମରିମସ୍, ତ୍ରିନିଦାଦ, ସୁମାତ୍ରା, ଜାଭା ସମେତ ଅନ୍ୟ ଦ୍ୱୀପମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ବିଶେଷକରି ବିହାରରେ ଛତ୍ରଙ୍କର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି | କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଷଷ୍ଠୀରେ ଭଗବାନ୍ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ପାଇଁ ପୂର୍ବ, ପୂର୍ବ ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ନାରୀମାନେ ନଦୀତଟରେ ଏକତ୍ର ହୋଇ ଅର୍ଘ୍ୟଦାନ କରି ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ବଜାୟ ରଖନ୍ତି । ଭାଈଦୂଜ ପରେ ଏହି ଛଠ୍ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ୪ ଦିନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରଥମ ଦିନରେ ସୈନ୍ଧବ ଲବଣ ଓ ଘିଅରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ଅରୱା ଅନ୍ନ ଓ କଖାରୁରେ ରୋଷେଇ ହୋଇଥିବା ତରକାରୀକୁ ପ୍ରସାଦ ରୂପେ ଭୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । ଦିନସାରା ଉପବାସ ରହି ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ବ୍ରତୀ ମହିଳାମାନେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିବା ଖିରିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । ଚତୁର୍ଥ ଦିନରେ ବ୍ରତଧାରୀଙ୍କ ବ୍ରତ ସମ୍ପନ୍ନ ହେଲା ପରେ ପ୍ରସାଦକୁ ବଣ୍ଟନ କରି ଅନ୍ନ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ପର୍ବର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା ସ୍ୱାମୀ, ସନ୍ତାନଙ୍କ ଦୀର୍ଘାୟୁ ଓ ପାରିବାରିକ ସୁଖ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ପାରିବାରିକ ସୁଖ, ସମୃଦ୍ଧତା ଏବଂ ଇଚ୍ଛାକୃତ ଫଳାଫଳ ହାସଲ ପାଇଁ ଏହି ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ | ଏହାର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଐତିହାସିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ଅଛି |
ମହାଭାରତ ସମୟରେ ଏହି ଛଠ ପୂଜା ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ପର୍ବର ଆରମ୍ଭ ପ୍ରଥମେ ଅଙ୍ଗ ଦେଶର ରାଜା ତଥା ଆଧୁନିକ ଭାଗଲପୁରର ରାଜା କର୍ଣ୍ଣ କରିଥିଲେ । ସେ ପ୍ରତିଦିନ ପାଣିରେ ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟା ଧରି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଅର୍ଘ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରୁଥିଲେ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କୃପାରୁ ସେ ଜଣେ ମହାନ୍ ଯୋଦ୍ଧା ହୋଇଥିଲେ । ଦ୍ରୌପଦୀ ମଧ୍ୟ ପରିଜନଙ୍କ ଉତ୍ତମ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଦୀର୍ଘ ଜୀବନ କାମନା କରି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା କଥା ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ଲଙ୍କା ବିଜୟ ପରେ ରାମରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନା ଦିନ କାର୍ତ୍ତିକ ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷ ଷଷ୍ଠୀରେ ଭଗବାନ୍ ରାମ ଓ ସୀତା ମଧ୍ୟ ଛଠ ପୂଜା କରିଥିଲେ ।
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେତେବେଳେ ପାଣ୍ଡବମାନେ ଜୁଆରେ ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟ ହରାଇଲେ, ଦ୍ରୌପଦୀ ଛଠିଙ୍କୁ ଶୀଘ୍ର ପାଳନ କରିଥିଲେ। ଏହି ଉପବାସ ସହିତ ସେମାନଙ୍କର ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ହେଲା ଏବଂ ପାଣ୍ଡବମାନେ ସବୁକିଛି ଫେରି ପାଇଲେ | ଲୋକ ପରମ୍ପରା ଅନୁଯାୟୀ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବ ଏବଂ ଛଠି ମାୟାଙ୍କର ଭାଇ-ଭଉଣୀ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି | ତେଣୁ ଛଠ ଅବସରରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପୂଜା କରିବା ଫଳପ୍ରଦ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା।
ଏହି କାହାଣୀ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଏକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ମଧ୍ୟ ଲୋକପ୍ରିୟ | ପୁରାଣ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରିୟବ୍ରତ ନାମକ ଜଣେ ରାଜାଙ୍କର କୌଣସି ସନ୍ତାନ ନଥିଲେ। ଏଥିପାଇଁ ସେ ସମସ୍ତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ କୌଣସି ସୁଫଳ ମିଳିନଥିଲା। ତା’ପରେ ମହାରାଣୀ କଶ୍ୟପ ରାଜାଙ୍କୁ ଏକ ସନ୍ତାନ ପାଇବା ପାଇଁ ପୁତ୍ରାୟାଶୀ ୟାଗା କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ଯଜ୍ଞ ପରେ ରାଣୀ ଏକ ପୁତ୍ର ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ଦେଲେ, କିନ୍ତୁ ସେ ମୃତ ହୋଇ ଜନ୍ମ ହେଲେ | ରାଜାଙ୍କର ମୃତ ଶିଶୁର ଖବର ସାରା ସହରରେ ଶୋକ ବ୍ୟାପିଗଲା। କୁହାଯାଏ ଯେ ଯେତେବେଳେ ରାଜା ମୃତ ଶିଶୁକୁ କବର ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ବିମାନ ଆକାଶରୁ ପୃଥିବୀକୁ ଓହ୍ଲାଇଥିଲା। ଏଥିରେ ବସିଥିବା ଦେବୀ କହିଥିଲେ, ‘ମୁଁ ଷଷ୍ଠୀ ଦେବୀ ଏବଂ ଜଗତର ସମସ୍ତ ପିଲାମାନଙ୍କର ରକ୍ଷକ।’ ଏହା କହି ଦେବୀ ଶିଶୁର ମୃତଦେହକୁ ଛୁଇଁଲେ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ଏହା ପରେ ରାଜା ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ଏହି ପର୍ବ ପାଳନ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କଲେ |
