ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଭାରତୀୟ ନୋଟରେ କାହାର ଚିତ୍ର ଥିଲା?
1 min read
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆଜି ହେଉଛି ଗାନ୍ଧୀ ଜୟନ୍ତୀ । ଭାରତୀୟ ନୋଟ୍ର ଉପରି ଭାଗରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଚିତ୍ର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ନୋଟରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଛବି ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଛପା ଯାଇଥିଲା । ଆଉ ଏହାର ମଧ୍ୟ ଏକ କାରଣ ଥିଲା । ବାସ୍ତବରେ, ୧୯୬୯ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ୧୦୦ ତମ ଜନ୍ମ ବାର୍ଷିକୀ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଉ ସେହି ଦିନ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ନୋଟ୍ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଚିତ୍ର ନଜର ଆସିଛି । ଏହା ପରେ, ୧୯୮୭ ମସିହାରେ, ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଫଟୋ ଚିତ୍ର ୫୦୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟ୍ ରେ ଛପା ଯାଇଥିଲା ।
ଆପଣ ମାନେ ଜାଣନ୍ତି କି ଭାରତୀୟ ନୋଟରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ କାହାର ଫଟୋ ରହିଥିଲା? ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଆରବିଆଇ ଭାରତରେ ନୋଟ୍ ଜାରି କରିଥିଲା । ଯେଉଁଥିରେ କି ରାଜା ଜର୍ଜ ଚତୁର୍ଥଙ୍କ ଛବି ଛପା ଯାଇଥିଲା । ୧୯୪୯ ମସିହା ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଭାରତ ସରକାର ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଏକ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟ୍ ଜାରି କରିଥିଲେ । ଏହି ନୋଟରେ କିଙ୍ଗ ଜର୍ଜଙ୍କୁ ସାରନାଥଙ୍କ ଅଶୋକା ସ୍ତମ୍ଭରେ ସ୍ଥାନିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଆରବିଆଇ ମ୍ୟୁଜିୟମ ୱେବସାଇଟ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ପାଇଁ ପ୍ରତୀକ ଚୟନ କରାଯାଉଥିଲା । ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ରାଜା ଜର୍ଜ ଚତୁର୍ଥଙ୍କ ଚିତ୍ର ସ୍ଥାନରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଚିତ୍ର ଲାଗାଯିବ ଉଚିତ୍ ବୋଲି । ଆଉ ସେଥିପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଚିତ୍ର ବଦଳରେ ସାରନାଥଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ଚୟନ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଅଶୋକା ସ୍ତମ୍ଭ ନୋଟରେ ଏକ ଅଂଶ ହୋଇଗଲା । ତଥାପି, ନୋଟର ନୂତନ ଡିଜାଇନ୍ ମୁଖ୍ୟତ ପୂର୍ବ ପରି ସମାନ ଧାଡିରେ ଥିଲା ।
ବାପୁ କେବେ ନୋଟର ସ୍ଥାୟୀ ଅଂଶ ହେଲେ?
୧୯୯୦ ଦଶକ ସୁଦ୍ଧା, ଆରବିଆଇ ପକ୍ଷରୁ ଏହାକୁ ଅଧିକ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ତେଣୁ ଜାତୀୟ ଆବେଦନ ହେତୁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ନୋଟର ସ୍ଥାୟୀ ଅଂଶ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୯୬ ରେ, ପୂର୍ବତନ ଅଶୋକ ସ୍ତମ୍ଭର ନୋଟଗୁଡ଼ିକୁ ବଦଳାଇବା ପାଇଁ ଆରବିଆଇ ଏକ ନୂତନ ‘ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ’ ସିରିଜ୍ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲା ।ଏଥିରେ ଅନେକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ଚିହ୍ନି ପାରନ୍ତି । କିଛି ଲୁକ୍କାୟିତ ପ୍ରତିଛବି ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ଯାହା ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକୃତ ଏବଂ ନକଲି ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବୁଝିହେବ ।