କାହିଁକି ଏତେ ବଡ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ ଗାନ୍ଧୀ , ସୁଟ୍ବୁଟ୍ ଛାଡି କାହିଁକି ଧଳା ଧୋତିକୁ ବାଛିଥିଲେ ବାପୁଜୀ …..
ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ତଥା ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଆଜିର ସମୟରେ ଅନେକଙ୍କ ମୁହଁରେ ତାଙ୍କର ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଉଥିବା ବେଳେ ଅନେକ ସମାଲୋଚନା ମଧ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । କେହିତାଙ୍କୁ ସ୍ୱାଦୀନତାର ଶ୍ରେୟ ଦେଉଥିବା ବେଳେ କେହି ତାଙ୍କୁ ଦେଶ ଭାଗ ଭାଗ ହେବାର କାରଣ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି । ତେବେ ଭିନ୍ନ ମୁନିଙ୍କ ଭିନ୍ନ ମତ ଭଳି ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ମୁହଁରେ ଅନେକ ଆଲୋଚନା । କିନ୍ତୁ ଆଜି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏଭଳି କିଛି ଘଟଣା ବିଷୟରେ କହିବୁ ଯାହା ଆପଣ କେବେ ଇତିହାସରେ ପଢିନଥିବେ ।
ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ନିଜେ ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ ସେ ତାଙ୍କ ପୋଷାକ ବିଷୟରେ ବହୁତ ସଚେତନ ଥିଲେ । ପୋଷାକଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁକିଛି ବ୍ରିଟିଶ ଫ୍ୟାଶନ ଅନୁଯାୟୀ କିଣାଯାଇଥିଲା । ଟୋପି ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଏପରିକି ଏକ କୋବ୍ ଘଣ୍ଟା ପିନ୍ଧିଥିଲେ । ତେବେ ଜାଣନ୍ତୁ କ’ଣ ହେଲା ଯେ ସେ ଧୋତି ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।
ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଠାରୁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କ ଯାତ୍ରାରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ। ପୂର୍ବରୁ ବାପୁ ନିୟମିତ ଭାବେ ସୁଟ୍ ଏବଂ ବୁଟ୍ ପିନ୍ଧୁଥିଲେ । ତା’ପରେ ଏକ ସମୟ ଆସିଗଲା ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ଗୁଜୁରାଟୀ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କଲି । କିନ୍ତୁ ଆମ ମନରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ତାଙ୍କ ଚିତ୍ରରେ, ସେ କେବଳ ଏକ ଛୋଟ ଧୋଟିରେ ଦେଖାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ସେ ଏହି ଧୋତି କେବେ ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ?
ଯେତେବେଳେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଆଇନ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଇଂଲଣ୍ଡ ଯାଇଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ନିଜ ପାଇଁ ଇଂରାଜୀ ପୋଷାକ ତିଆରି କରିଥିଲେ। ସେ ନିଜେ ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ ସେ ତାଙ୍କ ପୋଷାକ ବିଷୟରେ ବହୁତ ସଚେତନ ଥିଲେ । ପୋଷାକଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁକିଛି ବ୍ରିଟିଶ ଫ୍ୟାଶନ ଅନୁଯାୟୀ କିଣାଯାଇଥିଲା । ଟୋପି ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଏପରିକି ଏକ କୋବ୍ ଘଣ୍ଟା ପିନ୍ଧିଥିଲେ । ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବା ପରେ ତାଙ୍କଠାରେ ଅନେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥିଲା କିମ୍ବା କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ସେ ନିଜକୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଛନ୍ତି। ଗାନ୍ଧୀ ପୋଷାକ ମାଧ୍ୟମରେ ବାର୍ତ୍ତା ପହଞ୍ଚିବାର ମହତ୍ତ୍ୱ ବୁଝିଲେ । ଏହା ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ସତ୍ୟଗ୍ରହରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ତାଙ୍କର ଟ୍ରେନ୍ ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ସେ ଦେଖିଲେ ଯେ ‘ ଖାଦି ପୋଷାକ କିଣିବାକୁ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ଟଙ୍କା ନାହିଁ ’। ଏହିପରି ଅନେକ ଘଟଣା ଆସିଥିଲା ଯାହା ତାଙ୍କୁ ନିଜ ଭିତରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା ଏବଂ ବାରିଷ୍ଟର ମୋହନ ଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀ ଯେତେବେଳେ ସମଗ୍ର ଦେଶର ବାପୁ ହୋଇଥିଲେ ସେତେବେଳେ କେହି ଜାଣି ନଥିଲେ ।
ଯେତେବେଳେ ବାପୁ ଇଂଲଣ୍ଡରୁ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଯାଇଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ସେଠାରେ ଥିବା ଓକିଲମାନଙ୍କ ପରି ସମାନ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେହି ଅବଧିରେ, ବାପୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସତ୍ୟଗ୍ରାହ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଏଠାରୁ ହିଁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀରେ ଟିକିଏ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିବାକୁ ଲାଗିଲା। ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ସହ ସଂଘର୍ଷ କରୁଥିବାବେଳେ ସେ ଭିନ୍ନ ଚିନ୍ତା କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସେଠାରୁ ସେ ଅନୁଭବ କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ଯେ ତାଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ବର୍ତ୍ତମାନ ହ୍ରାସ ହେବା ଉଚିତ୍ । ସେଥିପାଇଁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହର ଶେଷ ଦିନରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଲୁଙ୍ଗି ଏବଂ ଲମ୍ବା କୁର୍ତ୍ତା ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ନିହତ ହୋଇଥିବା ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା। ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରେ, ସେହି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଦେବା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ପଦ୍ଧତି ଥିଲା।
ଭାରତରେ ପୋଷାକ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ସମେତ ଅନେକ ପୁସ୍ତକରେ ତାଙ୍କ ପୋଷାକ ବିଷୟରେ ଅନେକ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି । ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ନିଜେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ତା’ପରେ ଯେତେବେଳେ ସେ ଭାରତକୁ ଆସିଲେ, ସେ ସବୁକିଛି ନୂଆ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଖିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଏଠାରେ ବାପୁଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ଦେଖାଯିବାକୁ ପଡିଲା, ତେଣୁ ସେ ତାଙ୍କର କାଟିଆୱାଡି ପୋଷାକ ଗ୍ରହଣ କଲେ । ଏହା ୧୯୧୫ ବର୍ଷ, ଯେତେବେଳେ ବାପୁ ଧୋତି ଏବଂ କୁର୍ତ୍ତା ସହିତ ଏକ ବିଶେଷ ପ୍ରକାରର ପଗଡି ପିନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହା ସହିତ ଏକ ଗାମଚା ମଧ୍ୟ ରଖିଥିଲେ ।
ଚମ୍ପାରନଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ ।
ତାଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ଗୁରୁ ଗୋପାଳକୃଷ୍ଣ ଗୋଖଲେଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସେ ଭାରତ ଗସ୍ତ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ତା’ପରେ ସେ ନିଜ ଦେଶର ପରିସ୍ଥିତି ବୁଝିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଯେତେବେଳେ ଆମେ ବିହାରର ଚମ୍ପରାନରେ ପହଞ୍ଚିଲୁ, ସେତେବେଳେ ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲୁ ଯେ ପୁରା ପରିବାରର କେବଳ ଗୋଟିଏ କପଡା ଅଛି । ପରିବାରର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ଏହାକୁ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ପିନ୍ଧନ୍ତି ।
ତା’ପରେ ମୁଁ ଲୋକଙ୍କ ଅବସ୍ଥା ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲି ।
୧୯୨୧ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା, ବାପୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ଯେ ସେ କେବଳ ନିଜ ଦେଶର ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବେ। ଏପରିକି ବିଦେଶୀ ପୋଷାକ ଜାଳିବା ପାଇଁ ଡାକରା ଦିଆଯାଇଥିଲା। ତାଙ୍କର ଆହ୍ୱାନ ଏକ ଅଲଗା ଆନ୍ଦୋଳନ ରୂପେ ଉଭା ହେଲା ଏବଂ ସାରା ଦେଶରେ ବିଦେଶୀ ପୋଷାକ ପୋଡ଼ାଯିବା ଆରମ୍ଭ କଲା । ସେତେବେଳେ ସେ ତାମିଲନାଡୁର ଏକ ଟ୍ରେନରେ ଯାତ୍ରା କରୁଥିଲେ। ଏହି ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ସେ ସାଧାରଣ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ସହିତ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଏଥିରେ ସେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ଦେଶରେ ଅନେକ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପୋଷାକ ସିନା ପୋଡି ଦେବେ ଏବଂ ପରେ ପିନ୍ଧିବେ କଣ , କାରଣ ଅନ୍ୟ ଖାଡି ପୋଷାକ କିଣିବାକୁ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଟଙ୍କା ନାହିଁ ।
ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଜୀବନର ବଡ ଖୁଲାସା –
ସେ ନିଜେ ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ଯାତ୍ରା ବିଷୟରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ଭିଡ଼ ଭିତରେ ଲୋକମାନେ ବିଦେଶୀ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିଥିଲେ । ସ୍ୱଦେଶୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ ତାଙ୍କର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥିଲା। କଥାବାର୍ତ୍ତା ପରେ ଏହା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଲା ଯେ ଖାଦି କପଡା କିଣିବା ସେମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ କାରଣ ଏହା ବହୁତ ମହଙ୍ଗା ଅଟେ । ତା’ପରେ ମୁଁ ପୁରା ଧୋତି ଏବଂ ସାର୍ଟ ପିନ୍ଧିଥିଲି ଏବଂ ଏକ କ୍ୟାପ୍ ମଧ୍ୟ ପିନ୍ଧିଥିଲି । ଏହା ଉପରେ ମୁଁ ଭାବିଲି ଏହି ଲୋକଙ୍କୁ କ’ଣ ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇପାରେ, ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଭଲ ରହିଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ପିନ୍ଧିଥିବା ପୋଷାକ ଛାଡି ଏହି ଲୋକମାନଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ ନିଜକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ଉଚିତ୍ ।
ମଦୁରାଇ ସଭାରେ ଘୋଷଣା ।
ଏହି ଟ୍ରେନ୍ ଯାତ୍ରାର ପରଦିନ ମଦୁରାଇରେ ବୈଠକ ପରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ କେବଳ ଏକ ଛୋଟ ଧୋତି ପିନ୍ଧିବେ, ତେବେ ତାରିଖ ୨୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୨୧ । ତଥାପି ସେ ଏକ ଛୋଟ ଧୋତି ପିନ୍ଧିବେ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଅତିକମରେ ୩୧ ଅକ୍ଟୋବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । ତା’ପରେ କେବଳ ସିଂହ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବେ ।
ପରେ, ୩୧ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୨୧ ର ସେହି ତାରିଖ ମଧ୍ୟ ଅତିକ୍ରମ କଲା କିନ୍ତୁ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଧୋତି ପିନ୍ଧିବାରେ ଲାଗିଲେ ଏବଂ ଏହିପରି ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଅଧା ଧୋତି ଏବଂ ଚାଦର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ଯାହା ତାଙ୍କର ପରିଚୟ ପାଲଟିଗଲା । ପରେ ଏହା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ତାଙ୍କର ପରିଚୟ ହେଲା ।
